ฝนตกทีไรเปรี้ยงๆทุกที “ฟ้าผ่า” เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ซึ่งเกิดขึ้นอยู่ไม่ไกลจากชีวิตเราเลย หลายๆคนคงกังวนกับอันตรายของฟ้าผ่ากันไม่ใช่น้อยเพราะฟ้าผ่าทีไรมีทั้งเสียงดังน่ากลัว และแสงที่เป็นลาสายฟ้าทาให้ดูน่ากลัวมากๆ เรามาทาความรู้จักฟ้าผ่ากัน
ฟ้าผ่าคืออะไร
ฟ้าผ่าคือปรากฏการณ์การถ่ายเทประจุไม่ว่าจะเป็นการถ่ายเทจากก้อนเมฆสู่พื้นดิน พื้นดินสู่ก้อนเมฆ หรือจะเป็นฟ้าแลบที่เป็นการถ่ายเทประจุระหว่างก้อนเมฆสู่ก้อนเมฆ
การเกิดฟ้าผ่า
เมื่อก้อนเมฆเคลื่อนตัวในอากาศไอน้าของก้อนเมฆจะเสียดสีกับอากาศทาให้เกิดการสะสมประจุ คล้ายกับการเกิดไฟฟ้าสถิตเมื่อประจุมีเยอะมากพอและอากาศบริเวณนั้นอยู่ในภาวะที่สามารถนาไฟฟ้าได้ ประจุบนก้อนเมฆก็จะเหนี่ยวนาประจุจากพื้นดินขึ้นไปด้วย โดยการเกิดฟ้าผ่าสามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่ เพียงแต่ในที่สูงๆหรือที่โล่งแจ้งจะเกิดฟ้าผ่าได้ง่ายกว่า เพราะประจุจะกระจุกตัวเยอะและหนาแน่นที่วัสดุปลายแหลม เราจึงนิยมนาปลายแหลมมาทาแท่งล่อฟ้า
อันตรายจากฟ้าผ่า
เนื่องจากฟ้าผ่าเป็นการถ่ายเทประจุจานวนมหาสารดังนั้นฟ้าผ่าจึงอันตรายมาก ไม่ว่าจะเป็นความร้อนรอบลาฟ้าผ่า คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า และประจุไฟฟ้าจานวนมหาสาร
เราจึงไม่ควรอยู่ใกล้หรืออยู่ใต้ต้นไม้สูงๆเพราะขณะเกิดฟ้าผ่าประจุที่เกิดการเหนี่ยวนาอาจกระโดดข้ามมาหาตัวเราได้ และเหตุที่เมื่อเกิดฟ้าผ่าแล้วเครื่องใช้ไฟฟ้าพังเป็นเพราะ เมื่อฟ้าผ่าลงสู่พื้นจะเกิดเป็นคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าแผ่ออกเป็นรัศมีวงกลมรอบๆ ซึ่งเมื่อเคลื่อนแม่เหล็กไฟฟ้าตัดผ่านกับสายตัวนาไฟฟ้าแถวบ้านเราจะเกิดแรงดันไฟฟ้าเกินเข้าสู่ระบบ และเกิดกระแสเหนี่ยวนาเข้าสู่ระบบและเข้าไปยังเครื่องใช้ไฟฟ้าทาให้เครื่องใช้ไฟฟ้าเสียหาย และคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้ายังอันตรายต่อชีวิตเราเพราะเมื่อคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าแผ่ออกไปหากเราอยู่ในรัศมีกระแสไฟฟ้าก็จะวิ่งผ่านตัวเราด้วย หากยิ่งใกล้กับจุดฟ้าผ่าจะยิ่งอันตรายต่อชีวิต
แล้วโทรศัพท์ทาเป็นตัวล่อฟ้าจริงหรือไม่ จากที่มีการทดลองในห้องทดลองไฟฟ้าแรงสูงปรากฏว่าไม่มีฟ้าผ่าโทรศัพท์แต่อย่างใดดังนั้นจึงสรุปได้ว่าโทรศัพท์ไม่ได้ทาให้เกิดฟ้าผ่า เพียงแต่โทรศัพท์เป็นอุปกรณ์ อิเลกทรอนิกส์ซึ่งเมื่อโดนคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าของฟ้าผ่าก็จะเกิดอันตรายต่อผู้ใช้ได้
เรามาดูวิธีป้องกันอันตรายจากฟ้าผ่ากันบ้าง
ในส่วนของการป้องกันจากอาคารสูงก็ควรติดระบบล่อฟ้าบนอาคารสูงๆ หากอยู่ในบริเวณที่จะเกิดฟ้าผ่าให้ทาตัวต่าๆและสัมผัสพื้นให้น้อยที่สุดเพื่อป้องกันอันตรายจาก Step Voltage ในการป้องกันอุปกรณ์ไฟฟ้าภายในบ้านสามารถติดตั้ง Surge Protection เพื่อป้องกันแรงดันเกินจากฟ้าผ่า ซึ่งหากเราติดอุปกรณ์เหล่านี้เพิ่มเข้าไปเมื่อเกิดฟ้าผ่า แล้วมีแรงดันเกินจากฟ้าผ่าจะเข้าสู่ระบบในบ้านอุปกรณ์นี้จะตัดการทางาน เพื่อป้องกันความเสียหายแก่ระบบไฟฟ้าภายในบ้านคุณ
ผู้เขียน | ศุภชัย คงมณี
ช่างไฟดอทคอม