สปริงดัดท่อ: เครื่องมือง่ายๆ คู่ใจช่างไฟ เพื่องานดัดท่อที่สวยงาม ไม่หักงอ
ในการเดินสายไฟฟ้าหรือติดตั้งระบบท่อต่างๆ โดยเฉพาะงานที่ใช้ท่อร้อยสายไฟชนิดผนังบาง เช่น ท่อ PVC (สีเหลืองหรือสีขาว) หรือท่อ EMT ที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายในงานก่อสร้างและติดตั้งระบบไฟฟ้าในประเทศไทย (ข้อมูล ณ วันที่ 8 เมษายน 2025, กรุงเทพมหานคร) การดัดท่อให้โค้งงอตามเส้นทางที่ต้องการเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ปัญหาที่พบบ่อยคือท่ออาจเกิดการ “หักพับ” หรือ “แบน” เสียรูปทรง ณ บริเวณที่ดัดโค้ง ซึ่งไม่เพียงแต่ทำให้ดูไม่สวยงาม แต่ยังส่งผลให้การร้อยสายไฟผ่านท่อเป็นไปได้ยากลำบาก หรืออาจติดขัดไปเลย เพื่อแก้ปัญหานี้ เครื่องมือง่ายๆ แต่มีประสิทธิภาพสูงอย่าง “สปริงดัดท่อ” (Pipe Bending Spring) จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญ
สปริงดัดท่อคืออะไร?
สปริงดัดท่อ คือ อุปกรณ์ที่ทำจากลวดสปริงเหล็กคุณภาพดี ขดเป็นเกลียวแน่น มีความแข็งแรงและยืดหยุ่น ออกแบบมาเพื่อใช้เป็นโครงสร้างค้ำยันผนังด้านใน (ส่วนใหญ่) หรือด้านนอกของท่อ ในขณะที่ทำการดัดท่อให้โค้งงอตามมุมที่ต้องการ มันจะช่วยประคองผนังท่อไม่ให้ยุบตัวหรือเสียรูปทรงไป
ทำไมต้องใช้สปริงดัดท่อ?
ท่อร้อยสายไฟชนิดผนังบาง เช่น ท่อ PVC หรือ EMT มีความแข็งแรงของผนังท่อไม่มากนัก เมื่อเราพยายามดัดท่อให้โค้งงอ โดยเฉพาะในมุมที่ค่อนข้างแคบ ผนังท่อด้านในของส่วนโค้งจะถูกบีบอัด และผนังท่อด้านนอกจะถูกยืดออก หากไม่มีอะไรค้ำยันจากภายใน ผนังท่อด้านในมักจะยุบตัว เกิดเป็นรอยพับ หรือทำให้ท่อทั้งเส้นเสียรูปทรงกลม กลายเป็นทรงรีหรือแบนไป ณ บริเวณโค้งงอนั้น ซึ่งสปริงดัดท่อจะเข้าไปทำหน้าที่เป็น “แกน” ชั่วคราวอยู่ภายใน ช่วยดันผนังท่อให้คงรูปทรงกลมไว้ได้ตลอดกระบวนการดัด
ประเภทของสปริงดัดท่อ:
- สปริงดัดท่อแบบสอดในท่อ (Internal Bending Spring): เป็นประเภทที่นิยมใช้มากที่สุดสำหรับงานท่อร้อยสายไฟ มีลักษณะเป็นสปริงขดที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางภายนอกเล็กกว่าเส้นผ่านศูนย์กลางภายในของท่อเล็กน้อย ปลายด้านหนึ่งมักจะมีห่วง หรือทำให้ปลายบานออก เพื่อใช้สำหรับผูกเชือกหรือลวดเพื่อช่วยในการดึงสปริงเข้าและออกจากท่อ
- สปริงดัดท่อแบบสวมนอกท่อ (External Bending Spring): มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางภายในพอดีกับเส้นผ่านศูนย์กลางภายนอกของท่อ ใช้สวมทับท่อจากด้านนอกขณะดัด มักใช้กับท่อโลหะอ่อนขนาดเล็ก เช่น ท่อทองแดงในงานปรับอากาศหรืองานประปาบางประเภท ไม่ค่อยนิยมใช้กับท่อร้อยสายไฟ PVC หรือ EMT
วิธีการใช้งาน (สำหรับสปริงแบบสอดในท่อ):
- เลือกขนาดสปริงให้ถูกต้อง: สำคัญมาก! ต้องเลือกขนาดสปริงให้ตรงกับขนาดของท่อที่จะดัด เช่น ใช้สปริงขนาด 1/2 นิ้ว สำหรับท่อ 1/2 นิ้ว หากขนาดไม่พอดี อาจจะหลวมเกินไปจนไม่ช่วยค้ำยัน หรือคับเกินไปจนใส่/ถอดลำบาก หรือติดค้างในท่อ
- เตรียมสปริง: ผูกเชือกหรือลวดที่แข็งแรงเข้ากับห่วงหรือปลายบานของสปริง เพื่อใช้ดึงสปริงออกจากท่อหลังดัดเสร็จ บางครั้งอาจมีการทาสารหล่อลื่น เช่น น้ำยาหล่อลื่นสำหรับร้อยสายไฟ หรือแม้แต่น้ำยาล้างจานเล็กน้อย บนตัวสปริง เพื่อช่วยให้สอดเข้าและถอดออกจากท่อได้ง่ายขึ้น
- สอดสปริงเข้าในท่อ: ดันหรือดึงสปริงเข้าไปในท่อ ให้แน่ใจว่าตัวสปริงครอบคลุมตลอดช่วงความยาวของท่อที่จะทำการดัดโค้ง
- ลงมือดัดท่อ: ใช้แรงค่อยๆ ดัดท่อให้โค้งงอตามมุมที่ต้องการ อาจใช้เข่าช่วยดัน (สำหรับท่อ PVC ขนาดไม่ใหญ่มาก), ดัดกับขอบโต๊ะหรือมุมเสา หรือใช้อุปกรณ์ช่วยดัดอื่นๆ ควรออกแรงอย่างสม่ำเสมอและค่อยเป็นค่อยไป เพื่อให้ท่อและสปริงค่อยๆ เปลี่ยนรูปทรง อย่าพยายามหักงออย่างรวดเร็ว
- ดึงสปริงออก: เมื่อได้มุมโค้งตามต้องการแล้ว ให้ใช้เชือกหรือลวดที่ผูกไว้ ดึงสปริงออกจากท่อ อาจจะต้องออกแรงพอสมควร หรือบิดสปริงเล็กน้อยช่วย หากทำการดัดในมุมที่แคบมาก
ข้อดีของการใช้สปริงดัดท่อ:
- ป้องกันท่อแบนหรือหักพับ: ช่วยรักษาหน้าตัดทรงกลมของท่อ ทำให้ภายในท่อไม่ตีบตัน
- ได้ส่วนโค้งที่เรียบสวย: ทำให้งานติดตั้งดูเป็นมืออาชีพมากขึ้น
- ร้อยสายไฟได้สะดวก: เมื่อท่อไม่แบนหรือหักพับ การร้อยสายไฟก็จะทำได้ง่ายและรวดเร็ว
- ราคาไม่แพง: เป็นเครื่องมือที่มีราคาถูก หาซื้อได้ง่าย
- พกพาสะดวก: มีน้ำหนักเบา จัดเก็บง่าย
ข้อจำกัดและข้อควรระวัง:
- ต้องเลือกขนาดให้ตรง: การใช้ผิดขนาดจะไม่ได้ผลและอาจเกิดปัญหาได้
- ยังต้องใช้แรงงานคน: เป็นเพียงเครื่องมือช่วย ไม่ได้ทดแทนแรงในการดัดท่อ
- ข้อจำกัดเรื่องรัศมีความโค้ง: การดัดท่อให้มีรัศมีความโค้งแคบมากๆ อาจทำได้ยากกว่าการใช้เครื่องดัดท่อโดยเฉพาะ
- การถอดสปริง: บางครั้งอาจดึงสปริงออกยาก โดยเฉพาะหลังการดัดที่มุมแคบ หรือไม่ได้ใช้สารหล่อลื่นช่วย
- ไม่ใช่สำหรับท่อทุกชนิด: เหมาะสำหรับท่อผนังบาง เช่น PVC, EMT หรือท่อโลหะอ่อนบางชนิด ไม่เหมาะกับท่อเหล็กหนา หรือท่อขนาดใหญ่มากๆ
เคล็ดลับเพิ่มเติมเพื่อผลลัพธ์ที่ดี:
- ทาสารหล่อลื่นที่สปริงก่อนใช้งาน
- ดัดท่ออย่างช้าๆ และสม่ำเสมอ
- ตรวจสอบให้แน่ใจว่าสปริงอยู่ถูกตำแหน่งและคลุมตลอดช่วงโค้ง
- สำหรับท่อ PVC การอุ่นท่อเล็กน้อย (เช่น ตากแดดสักครู่) อาจช่วยให้ดัดได้ง่ายขึ้นเล็กน้อย (แต่ห้ามใช้ความร้อนสูง เพราะจะทำให้ท่อเสียหาย)
บทสรุป
สปริงดัดท่อเป็นเครื่องมือพื้นฐานที่เรียบง่าย แต่มีประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับช่างไฟฟ้า ช่างประปา หรือผู้ที่ทำงาน DIY เกี่ยวกับการเดินท่อชนิดผนังบาง ช่วยให้สามารถดัดท่อได้อย่างสวยงาม โค้งมน ไม่เกิดการหักพับหรือแบน ทำให้การร้อยสายไฟหรือการไหลของของเหลวภายในท่อเป็นไปอย่างสะดวก นับเป็นเครื่องมือคู่ใจที่ช่วยให้งานติดตั้งมีคุณภาพและเสร็จเร็วขึ้น ซึ่งพบเห็นการใช้งานได้อย่างแพร่หลายในประเทศไทย
#ช่างไฟดอทคอม บริการงานซ่อมบำรุงระบบไฟฟ้า ไฟฟ้ากำลัง งานออกแบบติดตั้ง ครบจบ
ขั้นตอนการใช้บริการ
แอดไลน์ > แจ้งปัญหา > รอราคา > ตกลงราคา > รับบริการ
