ไฟฟ้าเป็นหนึ่งในสิ่งประดิษฐ์สมัยใหม่ที่มีประโยชน์ (และใช้) มากที่สุดในโลก เป็นรากฐานที่เกือบทุกอย่างทำงานในบ้านของคุณ และเพิ่มมากขึ้นในรูปแบบอื่นๆ รวมถึงรถยนต์ไฟฟ้า เมื่อพิจารณาถึงความสำคัญของไฟฟ้า เราทุกคนจึงจำเป็นต้องมีแหล่งจ่ายไฟฟ้าที่เชื่อถือได้และไม่ขาดตอน แม้ว่าบริษัทสาธารณูปโภคแต่ละแห่งจะพยายามจัดหาสิ่งนี้ แต่บางครั้งไฟกระชากอาจทำให้กระบวนการหยุดชะงักได้ ดังนั้น จำเป็นต้องทราบว่าไฟกระชากคืออะไร สาเหตุมาจากอะไรจึงเกิดขึ้น และมีวิธีป้องกันไม่ให้เกิดไฟกระชากได้อย่างไร

ไฟกระชากคืออะไร เมื่อแรงดันไฟฟ้าที่ไหลผ่านเต้ารับเกิน 169 โวลต์ จะส่งผลให้เกิดไฟกระชากขึ้น โดยปกติแล้ว เต้ารับที่ผนังจะมีไฟกระแสสลับ 120 โวลต์ อย่างไรก็ตาม แรงดันไฟฟ้าอาจผันผวนได้ กล่าวได้โดยง่าย ไฟกระชากคือ แรงดันไฟฟ้าที่เพิ่มขึ้นโดยไม่คาดคิด ไฟกระชากที่รุนแรงอาจส่งผลให้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ในบ้านเสียหาย เพื่อป้องกันไฟกระชาก ควรจัดหาอุปกรณ์ป้องกันไฟกระชากแบบปลั๊กพ่วง หรืออุปกรณ์ป้องกันไฟกระชากแบบทั้งบ้าน ซึ่งสามารถจัดการกับความคลาดเคลื่อนของแรงดันไฟฟ้าได้มากกว่าอุปกรณ์ป้องกันไฟกระชากแบบธรรมดาทั่วไป อย่างไรก็ตาม ไม่มีการป้องกันใดที่สามารถป้องกันไฟกระชาก หรือทำให้บ้านปลอดภัยจากฟ้าผ่าได้ ดังนั้น หากรู้ว่ากำลังจะเกิดพายุฝนฟ้าคะนอง ควรถอดปลั๊กออกจากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทั้งหมด

สาเหตุของการเกิดไฟกระชาก สาเหตุหลักมาจากไฟฟ้าเกินกำลังการใช้งาน การเดินสายไฟผิดพลาด ฟ้าผ่า และการกลับมาของไฟฟ้าหลังจากไฟฟ้าดับหรือไฟดับ เรามาทบทวนแต่ละสาเหตุโดยละเอียดกันดังนี้

ปริมาณไฟฟ้าที่ใช้เกินความต้องการ ปริมาณไฟฟ้าที่มีเกินความต้องการของอุปกรณ์อิเล็กทอรนิกส์ สามารถเกิดขึ้นได้เมื่อมีการดึงพลังงานมากเกินไปจากวงจรเดียว สิ่งนี้เกิดขึ้นบ่อยที่สุด จากการใช้สายพ่วงมากเกินไป และการเสียบอุปกรณ์จำนวนมากเกินไปในวงจรเดียวกัน ไฟกระชากเป็นเรื่องปกติหลังจากไฟฟ้าเกินพิกัด เนื่องจากวงจรเดี่ยวที่ถูกกระแสไฟเกินสามารถรับกระแสไฟมหาศาลและแรงดันไฟกระชากที่ตามมาจากการดึงพลังงานส่วนเกิน

การเดินสายไฟที่ไม่ได้มาตรฐาน การเดินสายที่ไม่ได้มาตรฐาน เป็นสาเหตุภายในของไฟกระชาก ซึ่งมักจะเกิดกับสายไฟที่เสียหายหรือเปิดโล่ง การมองเห็นการเดินสายไฟที่ไม่ได้มาตรฐาน  อาจไม่ใช่เรื่องง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากอยู่หลังกำแพง อย่างไรก็ตาม ยังมีสัญญาณอื่นๆ ที่แสดงให้เห็นว่า มีการเดินสายไฟไม่ได้มาตรฐาน สัญญาณเหล่านี้ รวมถึงเต้าเสียบที่มีรอยไหม้ มีกลิ่นไหม้จากสายไฟหรือเต้ารับ เสียงไฟกระชากจากเต้ารับ และเบรกเกอร์วงจรสะดุดบ่อยๆ หากเห็นสัญญาณเหล่านี้ ให้ถอดปลั๊กอุปกรณ์ไฟฟ้าที่เชื่อมต่ออยู่ทันที และปิดไฟฟ้าในบริเวณนั้น หากเป็นไปได้ ทางที่ดีควรติดต่อช่างไฟฟ้าที่ผ่านการรับรอง และได้รับมาตรฐานความน่าเชื่อถือ

สายฟ้าผ่า ฟ้าผ่าแทบไม่สร้างความเสียหายให้กับเครื่องใช้ไฟฟ้าจากการสัมผัสโดยตรง ถึงกระนั้นก็สามารถสร้างความเสียหายได้ โดยการทำให้เกิดไฟกระชาก ความเสียหายจากฟ้าผ่า มักเกิดจากการสัมผัสโดยตรงกับสายไฟฟ้า ซึ่งสร้างแรงดันไฟฟ้าขนาดใหญ่ เมื่อสิ่งนี้เกิดขึ้น ระบบไฟฟ้าจะรับกระแสไฟฟ้าที่มากเกินไปโดยไม่มีทางเลือกอื่น สิ่งนี้สร้างแรงดันไฟฟ้าที่พุ่งสูงขึ้นอย่างมาก ซึ่งจะทำให้เกิดไฟกระชาก ดังนั้น ควรถอดปลั๊กอุปกรณ์ใดๆ ที่ไม่มีระบบป้องกันไฟกระชากในระหว่างที่เกิดพายุรุนแรง

ไฟฟ้าดับหรือไฟดับ ไฟฟ้าดับมักเกิดขึ้นเนื่องจากความขัดข้องของโครงข่ายไฟฟ้าขนาดใหญ่ และแม้ว่าการขาดไฟฟ้ามักจะไม่ก่อให้เกิดปัญหาใดๆ แต่การกลับมาเชื่อมต่อมักจะทำได้ เป็นเรื่องปกติที่จะเกิดกระแสไฟกระโดดกะทันหันเมื่อไฟฟ้ากลับมาทำงานหลังจากไฟดับ ส่งผลให้ไฟกระชากนี้มีโอกาสสร้างความเสียหายให้กับอุปกรณ์เสียบปลั๊ก และอุปกรณ์ที่ไม่มีตัวป้องกันไฟกระชาก

สัญญาณทั่วไปที่อาจบ่งชี้ได้ว่า กำลังจะเกิดไฟกระชากขึ้น :

• ไฟอาจกะพริบ หรือสลัวกว่าปกติ
• อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เปิด – ปิด หรือไม่ทำงาน
• ได้กลิ่นไหม้ฉุนๆ รอบๆ อุปกรณ์หรือแหล่งพลังงานไฟฟ้า
• ตัวป้องกันไฟกระชาก ต้องมีการตั้งค่าเริ่มต้นใหม่อีกครั้ง
• มีเสียงไฟกระชากจากอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์

แล้วจะมีวิธีป้องกันไฟกระชากได้อย่างไรบ้าง มีหลายวิธีในการป้องกันไฟกระชากจากภายใน และหลายวิธีในการป้องกันความเสียหายจากไฟกระชากจากภายนอก เราสามารถป้องกันไฟกระชากจากภายในเครื่องได้โดยตรวจสอบให้แน่ใจว่า อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ไม่ได้ใช้งานวงจรมากเกินไป เครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่ เช่น เครื่องปรับอากาศไม่ควรใช้เต้ารับเดียวกันกับเครื่องใช้ไฟฟ้าอื่นๆ และควรตรวจสอบให้แน่ใจว่าสายไฟมีการเดินวงจรที่ได้มาตรฐาน

แม้ว่าไฟกระชากจากภายนอกจะเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ในบางครั้ง แต่ยังสามารถป้องกันไม่ให้เกิดความเสียหายได้โดยการถอดปลั๊กอุปกรณ์ และเครื่องใช้ในช่วงที่เกิดพายุรุนแรง นอกจากนี้ ยังสามารถใช้อุปกรณ์ป้องกันไฟกระชากสำหรับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งจะป้องกันแรงดันไฟฟ้าส่วนเกินไม่ให้เข้าถึงอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ในกรณีที่เกิดไฟกระชาก และยังสามารถติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟกระชากทั้งบ้าน เพื่อให้แน่ใจว่าอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์จะไม่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ภายนอกใดๆ

ไม่ควรลืมถอดปลั๊กอุปกรณ์ที่มีค่าหรืออุปกรณ์ที่ซับซ้อนออกในระหว่างเกิดพายุรุนแรง และพยายามให้เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใหญ่ที่สุดมีวงจร หรืออย่างน้อยก็มีเต้าเสียบของตัวเองเพื่อดึงพลังงานจากอุปกรณ์เหล่านั้นเอง โดยปกติแล้วควรจะใช้อุปกรณ์ป้องกันไฟกระชากกับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่จำเป็นต้องได้รับการปกป้อง ไม่ว่าจะเป็นเพราะมีราคาแพง หรือเพราะไม่ต้องการเสี่ยงที่จะสูญเสียข้อมูลที่เก็บไว้ซึ่งอาจถูกลบจากไฟกระชากกะทันหัน รวมถึงการเหตุไฟฟ้าลัดวงจร

HOTLINE-061-417-5732

https://www.facebook.com/changfidotcom

Line: @changfi

ผู้เขียน มิ่งสุดา โสมะฐิติ

ช่างไฟดอทคอม
ช่างไฟที่ดีที่สุดในกรุงเทพฯ