การเลือกสายไฟฟ้าให้เหมาะสมกับการใช้งานเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพในการใช้งาน โดยต้องพิจารณาจากมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งรวมถึงประเภทของสายไฟ ขนาดกระแสที่รองรับ และเงื่อนไขการติดตั้ง
มาตรฐานสายไฟฟ้า
สายไฟฟ้าต้องเป็นไปตามมาตรฐานสากล เช่น
- IEC (International Electrotechnical Commission) เช่น IEC 60227 (สาย PVC) และ IEC 60502 (สายแรงดันปานกลาง)
- BS (British Standard) เช่น BS 6004 (สายแรงดันต่ำ)
- UL (Underwriters Laboratories) เช่น UL 83 (สาย THHN/THWN)
- มาตรฐาน มอก. (ประเทศไทย) เช่น มอก. 11-2553 (สายแรงดันต่ำ) และ มอก. 293-2541 (สายแรงดันปานกลาง)
ปัจจัยในการเลือกสายไฟให้เหมาะสม
- แรงดันไฟฟ้า (Voltage Rating)
- 300/500V ใช้ในงานภายในอาคาร
- 450/750V ใช้กับเครื่องใช้ไฟฟ้า
- 600/1000V ใช้กับงานอุตสาหกรรม
- กระแสไฟฟ้าและขนาดสาย (Ampacity & Cable Size)
- เลือกขนาดสายให้เหมาะสมกับกระแสที่ใช้งาน
- คำนึงถึงความร้อนสะสมและระยะทาง
- สภาพแวดล้อมการติดตั้ง
- งานเดินลอย ใช้สาย THW หรือ VAF
- งานฝังดิน ใช้สาย XLPE หรือ NYY
- งานภายนอกอาคาร ควรใช้สายกันน้ำกัน UV
- วัสดุฉนวนและเปลือกนอก
- PVC: ราคาถูก ทนทานทั่วไป
- XLPE: ทนความร้อนสูง
- Rubber: ยืดหยุ่น ใช้ในอุตสาหกรรมหนัก
- ข้อกำหนดด้านความปลอดภัย
- ใช้สายที่ผ่านมาตรฐาน ป้องกันไฟลัดวงจร
- เลือกสายไฟที่รองรับกระแสได้เพียงพอ
- ตรวจสอบการต่อสายให้แน่นหนา ลดความร้อนสะสม
มาตรฐานสายไฟฟ้าเพิ่มเติม
สายไฟแต่ละประเภทต้องเป็นไปตามมาตรฐานสากลหรือมาตรฐานท้องถิ่นที่กำหนดไว้ เช่น
- มาตรฐานสากล (IEC, BS, UL, NEC)
- IEC 60364: กฎข้อบังคับเกี่ยวกับการติดตั้งระบบไฟฟ้า
- NEC (National Electrical Code): มาตรฐานของสหรัฐอเมริกา
- BS 7671: มาตรฐานการติดตั้งระบบไฟฟ้าของอังกฤษ
- มาตรฐานของไทย (มอก.)
- มอก. 11-2553: สายไฟแรงดันต่ำ
- มอก. 293-2541: สายไฟแรงดันปานกลาง
- มอก. 2424-2552: สายไฟสำหรับอาคารสูง
การเลือกขนาดสายไฟให้เหมาะสม
การเลือกขนาดสายไฟต้องพิจารณา กระแสไฟฟ้า (Ampacity) ที่ไหลผ่านสาย รวมถึงเงื่อนไขอื่น ๆ เช่น ระยะทาง และวิธีการติดตั้ง
ตัวอย่างขนาดสายไฟที่เหมาะสม
ขนาดสาย (ตร.มม.) | กระแสไฟสูงสุด (A) | การใช้งานทั่วไป |
---|---|---|
1.5 | 10-16 | ไฟแสงสว่าง |
2.5 | 16-20 | เต้ารับทั่วไป |
4.0 | 20-25 | แอร์ขนาดเล็ก |
6.0 | 32-40 | แอร์ขนาดใหญ่ เครื่องทำน้ำอุ่น |
10.0 | 40-50 | ตู้เมน ไฟโรงงานขนาดเล็ก |
16.0 ขึ้นไป | 63+ | งานอุตสาหกรรม |
💡 หมายเหตุ: ค่ากระแสอาจแตกต่างกันตามวิธีติดตั้ง
ประเภทสายไฟและการใช้งาน
สายไฟแต่ละประเภทเหมาะกับงานที่แตกต่างกัน เช่น
ประเภทสายไฟ | การใช้งาน | คุณสมบัติเด่น |
---|---|---|
THW | เดินร้อยท่อ | ทนความร้อน 70°C |
VAF | เดินลอยในอาคาร | 2 หรือ 3 แกน มีเปลือกหุ้ม |
NYY | เดินฝังดิน | เปลือกแข็งแรง ป้องกันแรงกด |
XLPE | งานแรงดันสูง | ทนความร้อน 90°C |
VCT | ใช้กับเครื่องจักร | ยืดหยุ่น ทนทานสูง |
TIS 11 | งานทั่วไปในไทย | มาตรฐาน มอก. |
ข้อควรระวังในการใช้งานสายไฟ
อย่าใช้สายไฟต่ำกว่าขนาดที่กำหนด – อาจเกิดความร้อนสะสมจนทำให้เกิดเพลิงไหม้
ติดตั้งให้ถูกต้อง – เลือกเดินร้อยท่อหรือติดตั้งบนรางตามมาตรฐาน
ตรวจสอบฉนวนเป็นระยะ – หากพบสายไฟเปื่อยหรือแตกร้าวควรเปลี่ยนทันที
ใช้สายไฟที่มีฉลากมาตรฐาน – เช่น มอก., IEC เพื่อความปลอดภัย
สรุป
การเลือกสายไฟต้องพิจารณาหลายปัจจัย เช่น มาตรฐาน ขนาด วิธีติดตั้ง และเงื่อนไขแวดล้อม เพื่อให้มั่นใจว่าใช้งานได้อย่างปลอดภัยและยืดอายุการใช้งานของระบบไฟฟ้า