ไฟฟ้าลัดวงจรหมายถึง อุบัติเหตุหรือความผิดปกติของระบบไฟฟ้า ซึ่งนำไปสู่เหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด และอาจส่งผลอันตรายให้ถึงแก่ชีวิตและทรัพย์สินได้ โดยสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกครัวเรือน หากขาดความตระหนักรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับไฟฟ้าลัดวงจร หรือขาดการป้องกันที่รัดกุม บทความนี้จะพาไปรู้จักกับไฟฟ้าลัดวงจรว่าคืออะไร เกิดจากสาเหตุใด เมื่อเกิดไฟฟ้าลัดวงจรแล้วจะทำให้เกิดความเสียหายอย่างไรบ้าง และมีวิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรอย่างไร ไปศึกษาทำความเข้าใจกันได้เลย
ไฟฟ้าลัดวงจร คืออะไร?
ไฟฟ้าลัดวงจรคือ การเชื่อมต่อที่ไม่ได้ตั้งใจและมีความต้านทานต่ำระหว่างจุด 2 จุดในวงจรไฟฟ้า เนื่องจากตัวนำที่มีความต้านทานต่ำถ่ายโอนพลังงานอย่างรวดเร็ว การเชื่อมต่อนี้ข้ามโหลดหรือความต้านทานปกติ ทำให้กระแสไหลมากเกินไป มักเกิดจากสายไฟ ส่วนประกอบ หรือฉนวนที่เสียหายหรือผิดพลาด กระแสไฟที่มากเกินไปอาจทำให้เกิดความร้อนสูงเกิน ส่วนประกอบของวงจรเสียหายได้ และอาจเกิดเพลิงไหม้ได้ ซึ่งเป็นอันตรายต่อทั้งชีวิตและทรัพย์สิน
ไฟฟ้าลัดวงจร เกิดจากอะไร?
ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากสาเหตุหลักๆ 3 สาเหตุด้วยกัน ซึ่งได้แก่ เกิดจากความผิดปกติของเครื่องใช้ไฟฟ้า การใช้อย่างไม่ถูกวิธี ใช้ของที่ไม่ได้มาตรฐาน หรืออาจเกิดจากอุปกรณ์ไฟฟ้าที่เก่าและชำรุด มีการเสียบปลั๊กที่เต้ารับมากเกินไป หรืออาจเกิดจากสายไฟฟ้าไม่แน่น เสื่อมสภาพ และไม่ได้มาตรฐาน เรามาดูรายละเอียดปลีกย่อยกันดีกว่า ว่าแต่ละสาเหตุเป็นเพราะอะไรบ้าง
เกิดจากเครื่องใช้ไฟฟ้า
สาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรที่เกิดจากเครื่องใช้ไฟฟ้า เกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย เช่น เครื่องใช้ไฟฟ้าชำรุด เปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าทิ้งไว้ ใช้งานไม่ถูกวิธี หรือใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่ได้มาตรฐาน ล้วนเป็นสาเหตุให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้ทั้งสิ้น
- เครื่องใช้ไฟฟ้าชำรุด เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ชำรุดอาจเป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้ เช่น เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้งานมานานเกินไป หรือมีส่วนประกอบที่เสียหาย อาจทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้
- เปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าทิ้งไว้ การลืมปิดหรือเปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าทิ้งไว้นานๆ โดยเฉพาะเครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีตัวนำความร้อน เช่น เตารีด เตากระทะไฟฟ้า กาต้มน้ำร้อน อาจทำให้ฉนวนละลายจนเป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจร และเกิดเพลิงไหม้ได้
- ใช้งานเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่ถูกวิธี การใช้งานเครื่องใช้ไฟฟ้าเกินกำลัง การใช้งานนานเกินไป จะทำให้เกิดความร้อนสูง โดยเฉพาะเครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีขดลวด ซึ่งอาจเป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้ในที่สุด
- ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าไม่ได้มาตรฐาน การใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าลอกเลียนแบบหรือถูกปลอมแปลง มีความเสี่ยงสูงที่เครื่องใช้ไฟฟ้านั้นจะไม่มีคุณภาพ มีโอกาสที่ระบบไฟฟ้าภายในอาจเกิดการชำรุดได้ง่าย และนำไปสู่สาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้นั่นเอง
เกิดจากอุปกรณ์ไฟฟ้า
ไฟฟ้าลัดวงจรสาเหตุที่เกิดจากอุปกรณ์ไฟฟ้า เกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย เช่น ใช้งานเต้ารับที่ชำรุด ต่อปลายสายที่แผงสวิตช์มากเกินไป สวิตช์ไฟฟ้าหลวม ใช้คัตเอาท์ไฟฟ้ารุ่นเก่า ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้ทั้งสิ้น
- ใช้งานเต้ารับชำรุด การใช้งานเต้ารับชำรุดเป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้ เพราะเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เกิดกระแสไฟฟ้ารั่วของเต้ารับหรือเต้าเสียบ หากใช้งานเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดความร้อนสะสม และทำให้ไฟฟ้าลัดวงจรได้ในที่สุด
- แผงสวิตช์มีต่อปลายสายมาก แผงสวิตช์มีต่อปลายสายมากเป็นอีกหนึ่งสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจร เพราะเป็นการใช้งานแผงสวิตช์เกินกำลัง ทำให้แผงสวิตช์รับไม่ไหว และทำให้มีความร้อนสะสมสูง ซึ่งอาจทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจร และเกิดเพลิงไหม้ได้นั่นเอง
- สวิตช์ไฟฟ้าหลวม ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากสวิตช์ไฟฟ้าหลวม โดยจะเกิดความร้อนสะสมที่หน้าสัมผัส ซึ่งเป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้เช่นกัน
- ใช้คัตเอาท์ไฟฟ้ารุ่นเก่า การใช้คัตเอาท์ไฟฟ้ารุ่นเก่าก็เป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรเช่นกัน ซึ่งเป็นคัตเอาท์ที่ต้องใช้การตัดไฟด้วยมือ ไม่สามารถตัดไฟได้โดยอัตโนมัติเมื่อเกิดไฟฟ้าลัดวงจร
เกิดจากสายไฟฟ้า
ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากสายไฟฟ้าที่ต่อไม่แน่น ฉนวนไฟฟ้าเสื่อม ใช้ไฟฟ้าเกินขนาด มีการต่อสายไฟไปใช้ในหลายๆ ที่ หรืออาจจะใช้สายไฟฟ้าที่ไม่ได้มาตรฐาน ก็ล้วนแล้วแต่เป็นสาเหตุให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้ทั้งนั้น
- ต่อสายไฟฟ้าไม่แน่น ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากการต่อสายไฟที่ไม่แน่นหรือสายไฟอาจจะไม่สะอาด ทำให้ไม่มีฉนวนป้องกัน เกิดความร้อนตรงจุดเชื่อม เมื่อใช้งานเป็นเวลานานจะเกิดความร้อนสะสม ทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้
- ฉนวนไฟฟ้าเสื่อมสภาพ ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากฉนวนหุ้มสายไฟฉีกขาด ทำให้หุ้มลวดทองแดงไว้ได้ไม่หมด ทำให้เกิดการสัมผัสกันภายในวงจรโดยบังเอิญ และเกิดเป็นไฟฟ้าลัดวงจรในที่สุด
- ใช้ไฟฟ้าเกินขนาดหรือต่อไปใช้หลายที่ ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากการใช้ไฟเกินขนาด หรือการต่อสายไฟในปลั๊กพ่วงเดียวกันเพื่อนำไปใช้ในหลายๆ จุด ทำให้เกิดความร้อนสูง อาจส่งผลให้ฉนวนหุ้มสายไฟชำรุด หรือการใช้สายไฟขนาดเล็กเกินไปก็ทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้เช่นกัน
- ใช้สายไฟฟ้าไม่ได้มาตรฐาน ไฟฟ้าลัดวงจรเกิดจากการใช้สายไฟฟ้าที่ไม่ได้มาตรฐาน ไม่ผ่าน มอก. อาจทำให้เสื่อมสภาพเร็ว ชำรุดได้ง่าย ทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้
วิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร มีอะไรบ้าง?
ไฟฟ้าลัดวงจรทำให้เกิดเพลิงไหม้หรืออัคคีภัยได้ ซึ่งเป็นอันตรายต่อทั้งชีวิตและทรัพย์สิน เนื่องจากการเกิดไฟฟ้าลัดวงจรทำให้มีกระแสไฟฟ้าไหลอยู่ในวงจรเป็นจำนวนมาก ส่งผลให้มีความร้อนสะสมเป็นปริมาณสูง หากอุปกรณ์ไฟฟ้า เช่น ฟิวส์ เครื่องตัดไฟ เซอร์กิตเบรกเกอร์เกิดขัดข้อง ไม่ทำงาน หรือชำรุด ก็จะทำให้เกิดประกายไฟ และฉนวนไฟฟ้าหลอมละลาย นำไปสู่ไฟฟ้าลัดวงจร และเป็นเหตุที่ทำให้เกิดเพลิงไหม้ได้ในที่สุด ดังนั้นเราจึงต้องหาวิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรที่ดี ถูกต้อง และรัดกุม เพื่อความปลอดภัยในทรัพย์สินและชีวิต
วิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร มีอะไรบ้าง?
แม้ว่าการเกิดไฟฟ้าลัดวงจรจะเป็นสิ่งที่อันตรายและเป็นเรื่องที่น่ากลัว ซึ่งใครๆ ก็ไม่อยากให้เกิดขึ้น เราจึงมีวิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรง่ายๆ และใช้ได้ผลจริง ด้วยการใช้ความใส่ใจขั้นพื้นฐาน ใช้เครื่องไฟฟ้าที่ได้มาตรฐาน ไม่ใช้เครื่องที่เก่า ชำรุด หรือเสียหาย ใช้ปลั๊กไฟให้ถูกวิธี ไม่เสียบปลั๊กทิ้งไว้ และไม่เสียบสายไฟที่ปลั๊กมากเกินไป หมั่นตรวจเช็กอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับระบบไฟ ติดตั้งอุปกรณ์ที่ช่วยป้องกันการเกิดไฟฟ้าลัดวงจร โดยวิธีดังกล่าว หากนำไปใช้แล้วอาจช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดไฟฟ้าลัดวงจร ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสาเหตุของการเกิดอัคคีภัยได้อย่างแน่นอน
ใช้เครื่องไฟฟ้าที่ได้มาตรฐาน
การใช้เครื่องไฟฟ้าที่ได้มาตรฐานเป็นหนึ่งในวิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรขั้นพื้นฐาน เพราะมีความปลอดภัย ได้ใบรับรองจาก มอก. และควรเลือกเครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีฟิวส์ตัดไฟในตัวเพื่อป้องกันอันตรายจากการเกิดไฟฟ้าลัดวงจร
ถอดปลั๊กให้ถูกวิธี
วิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรอีกวิธีหนึ่ง คือการถอดปลั๊กให้ถูกวิธี โดยควรจับที่ตัวหัวปลั๊ก ไม่ควรดึงที่สายไฟโดยตรง เพราะอาจทำให้สายไฟด้านในขาด และเสี่ยงต่อการเกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้
ถอดปลั๊กหลังใช้งาน
การถอดปลั๊กหลังใช้งานช่วยป้องกันสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้ เพราะการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าติดต่อกันเป็นเวลานาน จะทำให้เกิดความร้อนสะสม หากมีอุปกรณ์ภายในชำรุด อาจทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้
ไม่ใช้อุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ชำรุด
สาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรอีกสาเหตุหนึ่งก็คือ การใช้อุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ชำรุด อาจมีวงจรด้านในเสียหาย เสี่ยงต่อการเกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้ โดยวิธีสังเกตคือ หากมีไฟรั่ว มีกลิ่นไหม้ พลาสติกกรอบ หรือทำงานผิดปกติ ควรเปลี่ยนเครื่องใหม่ทันที
สังเกตบัลลาสต์
บัลลาสต์ที่ใช้งานมาเป็นระยะเวลานานอาจเป็นสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรได้ เพราะบัลลาสต์เก่าๆ จะร้อนจัดและส่งเสียงดัง ควรติดตั้งใหม่และเปิดทิ้งไว้สักพัก หากมีเสียงดังผิดปกติ ไม่ควรใช้งานต่อ และควรเลือกใช้บัลลาสต์ที่มี มอก. รับรอง
ไม่เสียบปลั๊กไว้ที่เดียวกันเป็นจำนวนมาก
อีกหนึ่งวิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร คือการไม่เสียบปลั๊กไว้ที่เดียวกันเป็นจำนวนมาก เพราะจะทำให้ใช้กำลังไฟสูง ทำให้เกิดความร้อนสะสม ฉนวนอาจถูกหลอมให้ละลาย จนเกิดไฟฟ้าลัดวงจรและเกิดเพลิงไหม้ได้
เลือกสายไฟฟ้าให้เหมาะสม
เลือกใช้ขนาดสายไฟที่เหมาะกับเครื่องใช้ไฟฟ้าแต่ละตัว เลือกใช้สายไฟที่ใหม่ ไม่เก่า และชำรุด ที่สำคัญต้องได้มาตรฐาน มอก. เท่านี้ก็จะทำให้ลดความเสี่ยงสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจรลงไปได้
เลือกฟิวส์ให้เหมาะสม
วิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรที่ดีอีกวิธีหนึ่ง คือการเลือกฟิวส์ที่มีคุณภาพได้มาตรฐาน มอก. และสามารถตัดกระแสไฟฟ้าได้เองเมื่อแม่กระแสไฟฟ้าไหลเกินขีดจำกัดที่กำหนดไว้
หมั่นเช็กสายไฟฟ้าและเครื่องใช้ไฟฟ้า
หนึ่งในสาเหตุไฟฟ้าลัดวงจร คือสายไฟฟ้าและเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่มีคุณภาพ ไม่ได้มาตรฐาน และทำงานผิดปกติหรือชำรุด ดังนั้นเราจึงต้องหมั่นสังเกตอุปกรณ์ต่างๆ เหล่านี้อยู่เสมอเพื่อความปลอดภัย
ติดตั้งระบบป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร
วิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรที่ดีที่สุด คือการติดตั้งระบบป้องกันไฟฟ้าลัดวงจร เช่น เซอร์กิตเบรกเกอร์ ซึ่งเป็นอุปกรณ์ตัดไฟอัตโนมัติ เมื่อเกิดไฟฟ้าลัดวงจรหรือเกิดความผิดปกติในระบบไฟฟ้า
ไฟฟ้าลัดวงจรคือ การที่จุด 2 จุดของระบบไฟฟ้าสัมผัสกัน ทำให้เกิดเป็นประกายไฟ และความร้อนสะสม หรืออาจเกิดจากเครื่องใช้ไฟฟ้า อุปกรณ์ไฟฟ้า สายไฟฟ้าที่ไม่ได้มาตรฐานหรือชำรุดก็เป็นไปได้เช่นเดียวกัน ไฟฟ้าลัดวงจรทำให้เกิดเพลิงไหม้ได้ ซึ่งอาจมีอันตรายต่อทั้งทรัพย์สินและชีวิต สร้างความสูญเสียมาแล้วอย่างนับไม่ถ้วน ดังนั้นเราจึงต้องศึกษาวิธีป้องกันไฟฟ้าลัดวงจรด้วยวิธีต่างๆ ที่กล่าวไปแล้วข้างต้น เพราะการป้องกันดีกว่าการแก้ไข สร้างความสบายใจให้ปลอดภัยไร้กังวล เพราะไฟฟ้าเป็นสิ่งที่ทุกคนควรระวัง ให้ความสำคัญ และความใส่ใจ